زندگی و روزگار شاعر غمگین عاشق عماد خراسانی

زندگی و روزگار عماد خراسانی

عماد خراسانی در سال 1300 در مشهد به دنیا آمد. نام کامل او «عمادالدین حسن برقعی» یا «مبارقایی» است. پدرش مرحوم سید محمد تقی معین دفتر از تولیت آستان رضوی و مادرش بی بی حرمت چشم و چراغ خانواده او بود. اقوام عماد به خصوص از طرف مادرش خوش سلیقه و مودب بودند. پدر عماد نیز شعر می گفت و ملقب به معین بود. اما به انتشار و معرفی اشعار خود توجهی نمی کرد و تنها به دلیل ذوق و اعتقاداتش، گاه بازی طبیعی را تجربه می کرد و بسیار هم لذت می برد. شاعر ابتدا عماد را «شاهین» می نامید، سپس «عماد» را برای تخلصش که جزء اول نامش بود برگزید.

در این مدت شعر خود را گهگاه در محافل شعری و ادبی می خواند و مانند کمال الدین اسماعیل، پروین اعتصامی، ملک الشعرای بهار و دیگران، به خاطر نامگذاری اشعار پدرش به نیابت از او، مورد اهانت قرار می گرفت. چون باور نمی کردند کودکی در این سن (عماد از نه سالگی شعر سرایش را شروع کرده) بتواند شعری لطیف و سیال بنویسد. عماد در یکی از محافل دوستانه عموهایش چندین سخنرانی برای ساکت کردن شاکیان داشته است.

طبیعت شعر و ترانه دو میراث طبیعی والایی است که معین از پسرش عماد به ارث برده است. معین در سال 1306 در حالی که عماد کودکی شش ساله بود درگذشت. سه سال قبل، عماد در سه سالگی از مادرش یتیم شده بود و پس از فوت پدر و مادرش، تربیت او به پدربزرگ مادری اش سپرده شد. مرجع التولیه نیز مرجع ذوق و ادب و سرگرمی بود.

اولین مشوق عماد خراسانی برای خوشگذرانی و شعر و کتابخوانی، پدربزرگ مادری، معلمی مهربان و صاحب دل و همچنین یکی از عموهایش (مرحوم سید حسنعلی تقوی) بود که عماد را بسیار دوست داشت و توجه داشت. برای پرورش منش و ذوق شاعرانه اش از عماد برای تشویق و تشویق او در حلقه دوستانش شعر می خواهد. عماد تنها شاعر و سخنور نیست. او از ابتدای جوانی سعی در خلق هر چه بیشتر هنر داشت. او ادبیات جهان را می شناخت و با آهنگ های موزون دوستان نوازنده اش شعر می سرود. سپس آهنگ را با سپرده ای که طبیعت در گلویش گذاشته بود همراهی کرد.

عماد در سال 1331 به قصد اقامت دائم از مشهد به تهران آمد. به گزارش اخوان ثالث، بیست، یکی دو سال پیش، او پرنده ای پرشور و آرام بود که آوازی شاد و مفرح می سرود، بر هر علفی که می رسید شادمانه می شکفت و مانند نسیم پرواز می کرد. اما از آن به بعد عاشق او شد و دلش به صاحب آستان بلندی افتاد که سرش سخت بر آن خم شده بود و اعتنا نکرد. اما عماد خوش شانس بود که تلاشش با کششی ملایم روبرو شد و ضربان قلبش را تندتر و تندتر کرد.

کم کم داستان این عشق و علاقه شهرت پیدا کرد. غزلیات خوب بسیاری از عماد خراسانی با جلوه های گوناگون رنگ و آهنگ، سوز و ذوب، شکر و شکایت، خشم و آشتی، ملاقات و اجتناب، هجر و پیوند و… سروده شده است. از آنجایی که این تلاش و کشش و میل، دیوار محکمی پیش روی خود داشت، سرهای یاغیان متوقف نشد و با اینکه عشق پاکی در درون موج می زد، فریادها و حتی کنایه ها، لعن ها، جنگ تن به تن و زمزمه ها به گوش می رسید تا اینکه 1326، التهاب، شتاب و شیدایی عجیب یکی از این دو سوی ماجرا در میانه راه و در شادترین جایش پایان دردناکی داشت.

«لیلی» شعله زندگی اش را با دستانش خاموش کرد و عماد که «دیوانه» بود، دیوانه تر شد. یک طرف صفا و صداقت خود را با جانباز ثابت کرد به طوری که عصبانیت و بدبینی طرف مقابل به حسرت مادام العمر و آتش ابدی تبدیل شد. از آنجا شعر عماد رنگ دیگری به خود گرفت و الحق هر چه بیشتر زنده و گیرا شد. عماد یک بار ازدواج کرد و همسرش هشت ماه بعد از عروسی فوت کرد و او هرگز صاحب فرزند نشد. عماد خراسانی سرانجام در 28 بهمن 1382 در 82 سالگی در تهران درگذشت.

شعر عماد خراسانی

آثار عماد خراسانی حدود سی هزار قصیده شعر فارسی است که در قالب های مختلف شعر فارسی از قصیده، غزل، مثنوی، ترانه و تصنیف های گوناگون سروده شده است. گاه به شعر نو میل دارد. اما مهم‌ترین و دلنشین‌ترین و بدیع‌ترین آثار او در مثنوی و در تصنیف‌های تصنیف‌سازی، به‌ویژه غزالیه است که حاوی ظریف‌ترین و بهترین سروده‌های اوست.

مرحوم اخوان ثالث درباره اشعار عماد می گوید: لحن صدا و شور او گویای خود است. «کلمات عماد، چنانکه کاناپه اش گواه است، غالباً شیوا، شیوا و رسا است، و اگر گاهی در کلامش شکاف هایی را می توان دید، بیشتر از آن است که پس از تصنیف، در تولد طبیعی خود کمتر می سراید و می سراید. نزولی.آرایش یا «تاچ آپ»، در غیر این صورت بر عهده اوست که پس از پایان سخنرانی، آن را به پایان برساند و آن را روانتر و زیباتر کند. اما او اغلب با آن مخالف است و مججد از زشتی خود دست می کشد و به طور طبیعی از او جاری می شود.

عماد خراسانی شاعری است که بیشتر غزلیاتش عاشقانه، به میوه ها و عزیزان سروده شده است. محتوای غزلیات عماد چندان متنوع نیست. بلکه می توان گفت که گروهی از غزلیات عماد دارای محتوای عاشقانه و مفاهیم مرتبط (هجرانیه، شکواییه، وصالیه، میگون) و دسته دیگر، نه چندان رایج، دارای مشکلات اجتماعی و سیاسی است.

عماد بیش از آن که شاعر باشد، عاشقی است که در جستجوی معشوق است که گاهی مژده می دهد و با حال خوش می پیوندد، «می شد دیدار و بوسید و گفت و گو کرد» یا فراق و جدایی. یا از میوه و مستی می گوید یا از روزگار و آدم های بد. عماد از سران دربار غزل است. او از بنیانگذاران دنیای شعر و ادب است که به دلیل فطرت و استعداد خدادادی، به ویژه با غزل، شیوا و شیوا صحبت می کند و جایگاه رفیعی را به خود اختصاص می دهد.

در پایان متنی زیبا و عاشقانه از عماد خراسانی تقدیم می شود:
هر چند به زمین می آیم، درد آرزوی توست
چهره زیبای تو را تا آخرین لحظه می ستایم
شب ها که مضطربم مست کی می آیی؟
تا سحر تو را می بوسم
نور باران از دوش من خانه قلب من است

ای باناز، نرگس شهلای خود را نگه دار
ما کسی را که نتوانیم ببینیم پرستش نمی کنیم
بارها صدایت را روی قلبت دیده ام
نه، از بلند شدن و شروع دوباره تعجب کردم
صبح غم عشق و نبرد تن به تن شما
تو امیدی، تو وعده ای، تو بهشتی، تو بهاری
چگونه می توانم چهره زیبای شما را مقایسه کنم؟
من تداعی اشک و اندوه و درد را آفریده ام
هدیه شما را به او می سپارم
مَنعَم از باده کنی لیک ندانی غم هجر
ما دل سنگ صبر شما را نداریم
اگر کسی نام خود را به شعر شما اضافه کند، عماد
مثل یک مست وحشتناک دریای تو